ضوابط و استانداردهای جوشکاری فورجینگ (وصله جوش سر به سر میلگرد)

ضوابط و استانداردهای جوشکاری فورجینگ (وصله جوش سر به سر میلگرد)

امروزه در صنعت ساختمان‌سازی و به ویژه در اجرای سازه‌های بتنی مسلح، اهمیت رعایت دقیق ضوابط و استانداردهای جوشکاری میلگرد به روش فورجینگ (Welding Pressure Gas - جوش فشاری گازی) بر کسی پوشیده نیست. روش فورجینگ که به‌عنوان یکی از تکنیک‌های پیشرفته و مطمئن برای اتصال میلگردها شناخته می‌شود، به دلیل مزایای فراوانی مانند افزایش استحکام اتصال، بهبود کیفیت سازه و تضمین ایمنی بلندمدت سازه‌های بتن آرمه، در پروژه‌های بزرگ ساختمانی و صنعتی به کار گرفته می‌شود.

ضوابط فورجینگ و مقررات فورجینگ به مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌های فنی گفته می‌شود که توسط مراجع ذیصلاح، از جمله کمیته تخصصی مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و سازمان استاندارد ملی ایران، تدوین شده است. این مقررات و دستورالعمل‌ها برای تضمین کیفیت و ایمنی فرآیند جوشکاری فورجینگ و اطمینان از عملکرد مطلوب اتصال میلگردها طراحی شده‌اند. رعایت این ضوابط از مرحله انتخاب دستگاهها و تجهیزات استاندارد و کالیبره شده ژاپنی، تا مراحل برش میلگرد با اره مخصوص سردبر، مراحل دقیق و حساس جوشکاری، بازرسی‌های فنی و آزمایش‌های کنترل کیفیت الزامی است.

در ایران، اجرای جوش فورجینگ باید مطابق با دستورالعمل فنی انجمن جوشکاران فورجینگ سر به سر میلگرد استان تهران و ویرایش پنجم مبحث نهم مقررات ملی ساختمان (۱۳۹۹) و استانداردهای ملی به شماره‌های ۳۱۳۲ و ۱-۲۱۰۵۶ صورت گیرد. این استانداردها علاوه بر تعیین الزامات دستگاهها و تجهیزات جوش فورجینگ، مراحل فرآیند اجرای جوشکاری، مشخصات فنی میلگردها و محدودیت‌های اجرای جوش در نقاط بحرانی، الزامات سخت‌گیرانه‌ای را برای بازرسی و کنترل کیفیت فرآیندهای جوشکاری فورجینگ تعیین می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین نکات در قوانین فورجینگ، رعایت نسبت وصله‌ها در مقاطع سازه‌ای است. طبق مقررات مبحث نهم، در هیچ مقطع سازه‌ای نباید بیش از ۵۰ درصد میلگردها به روش فورجینگ در یک مقطع وصله شوند و این وصله‌ها باید به صورت یکی در میان و با رعایت فاصله استاندارد حداقل ۴۰ سانتیمتر از کناری بین اتصالات اجرا گردند. همچنین وصله‌های جوشکاری شده نباید در نقاط بحرانی مانند محل اتصال تیر به ستون یا مناطقی که احتمال تمرکز تنش و تسلیم میلگرد وجود دارد، انجام شوند؛ مگر در سازه‌هایی که شکل‌پذیری بالایی دارند و این مواردی که توسط محاسب و یا مراجع فنی تأیید شده باشد.

در کنار رعایت مقررات اجرایی، کنترل کیفیت و بازرسی در فرآیند فورجینگ نقشی حیاتی ایفا می‌کند. استانداردهای ملی مانند ۲۲۴۴۲ مربوط به آزمون و معیار پذیرش اتصالات میلگردهای جوشکاری شده به روش فورجینگ، در کنار استانداردهای بین‌المللی مانند استانداردهای ژاپنی JIS Z 3120 و JIS Z 3881، معیارهای دقیق برای بازرسی چشمی با استفاده از گیج تخصصی بازرسی جوش فورجینگ و انجام آزمون‌های غیرمخرب (NDT)، آزمون‌های مخرب از قبیل تست کشش و تست خمش نود درجه، و ارزیابی کیفیت اتصالات فراهم می‌آورند.

در فرآیندهای بازرسی فورجینگ، علاوه بر بررسی پارامترهای فنی و مکانیکی میلگرد، تأیید صلاحیت جوشکاران و تجهیزات مورد استفاده نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. مجریان و پیمانکاران و اپراتورهای جوشکاری فورجینگ باید دارای گواهینامه‌های معتبر از مراجع ذیصلاح  مثل آموزشگاه فنی و حرفه ای اتصال جوش به عنوان اولین و تنها مرکز معتبر تخصصی آموزش و صدور گواهینامه و مدرک و مجوز جوشکاری سر به سر میلگرد در ایران باشند و دستورالعمل‌های جوشکاری (WPS) و گزارش تأیید دستورالعمل جوشکاری (PQR) نیز باید قبل از شروع عملیات در پروژه های ملی و بزرگ عمرانی آماده و مورد تایید قرار گیرد. به‌کارگیری تجهیزات دقیق مانند اره تنگستنی مخصوص برش سرد میلگرد با دور پایین برند دایا، از دیگر الزامات فنی فرآیند فورجینگ به شمار می‌رود.

در نهایت، رعایت دقیق تمامی ضوابط، استانداردها و قوانین فورجینگ نه تنها منجر به افزایش دوام و ایمنی سازه‌های بتن‌آرمه می‌شود بلکه از هدررفت میلگرد تا ۳۰ درصد در پروژه ها و بروز مشکلات اجرایی در آینده و در هنگاه زلزله نیز جلوگیری می‌کند. شرکت‌های فعال در زمینه جوشکاری فورجینگ که توانایی اجرای کامل این استانداردها و دریافت مجوز فورجینگ را دارند مثل شرکت مهندسی سازه آزمون فولاد به عنوان بنیانگذار جوشکاری فورجینگ سر به سر میلگرد در ایران ، از نظر کیفیت پروژه‌ها و رضایت کارفرمایان در جایگاه بالاتری قرار می‌گیرند.

بنابراین، در صورتی که به دنبال اجرای استاندارد و مقررات دقیق جوش فورجینگ هستید، شناخت کامل و به‌روزرسانی مداوم دانش فنی و عملیاتی درباره ضوابط فورجینگ، مجوز فورجینگ، دستورالعمل فورجینگ و آیین‌نامه فورجینگ از الزامات اساسی موفقیت پروژه‌های سازه‌ای به شمار می‌رود.

ضمیمه مقررات ملی ساختمان مبحث نهم در خصوص جوشکاری فورجینگ سر به سر میلگرد: